Δεκαετίες ψυχολογικών ερευνών επιβεβαιώνουν ότι η βία που παρουσιάζεται στα μέσα ενημέρωσης μπορεί να αυξήσει την επιθετικότητα.
Από την εμφάνιση της τηλεόρασης, γονείς, δάσκαλοι, νομοθέτες και επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων και τις επιπτώσεις του, ιδιαίτερα στα παιδιά. Ιδιαίτερα ανησυχητική ήταν, ανέκαθεν, η απεικόνιση της βίας, ιδίως αν ληφθεί υπόψη το έργο του ψυχολόγου Albert Bandura για την κοινωνική μάθηση και την τάση των παιδιών να μιμούνται αυτό που βλέπουν. Στην Αμερική, μετά από 15 χρόνια έρευνας που παρήγαγε, με εξαιρετική συνέπεια, ανησυχητικά ευρήματα σχετικά με το βίαιο περιεχόμενο των παιδικών προγραμμάτων, δημιουργήθηκε το 1969 ειδική «Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Τηλεόραση και την Κοινωνική Συμπεριφορά» για να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της βίας στις στάσεις, τις αξίες και την συμπεριφορά των θεατών. Η έκθεση της Επιτροπής καθώς και η έκθεση που ακολούθησε, το 1982, από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, εντόπισαν τα παρακάτω σημαντικά αποτελέσματα του να βλέπουν τα παιδιά βία στην τηλεόραση:
- Τα παιδιά μπορεί να γίνουν λιγότερο ευαίσθητα στον πόνο και τα βάσανα των άλλων
- Τα παιδιά μπορεί να είναι πιο φοβισμένα από τον κόσμο γύρω τους
- Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται με επιθετικό ή επιβλαβή τρόπο προς τους άλλους
Έρευνα, των ψυχολόγων L. Rowell Huesmann, Leonard Eron και άλλων, διαπίστωσε ότι τα παιδιά που παρακολουθούσαν πολλές ώρες βίαια τηλεοπτικά προγράμματα όταν ήταν στο δημοτικό σχολείο, έτειναν να παρουσιάζουν υψηλότερο επίπεδο επιθετικής συμπεριφοράς όταν έγιναν έφηβοι. Παρατηρώντας αυτούς τους νέους στην ενήλικη τους ζωή, οι Δρ. Huesmann και Eron διαπίστωσαν ότι εκείνοι που είχαν παρακολουθήσει πολλή βία στην τηλεόραση στην ηλικία των 8 ετών ήταν πιο πιθανό να συλληφθούν και να διωχθούν για εγκληματικές πράξεις ως ενήλικες. Είναι ενδιαφέρον, ότι η επιθετική συμπεριφορά στην παιδική ηλικία, δεν σχετιζόταν με την παρακολούθηση περισσότερων βίαιων τηλεοπτικών προγραμμάτων κατά την εφηβεία, γεγονός που υποδηλώνει ότι η παρακολούθηση βίας στην τηλεόραση είναι πιο συχνά η αιτία και όχι το αποτέλεσμα της επιθετικής συμπεριφοράς.
Τα βίαια βιντεοπαιχνίδια είναι πιο πρόσφατο φαινόμενο και, κατά συνέπεια, υπάρχει λιγότερη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις τους. Ωστόσο, η έρευνα του ψυχολόγου Craig A. Anderson και άλλων δείχνει ότι η ενασχόληση με βίαια βιντεοπαιχνίδια μπορεί να αυξήσει τις επιθετικές σκέψεις, τα επιθετικά συναισθήματα και την επιθετική συμπεριφορά ενός ατόμου, τόσο σε εργαστηριακό επίπεδο και στην πραγματική ζωή. Πιο συγκεκριμένα, μελέτη του Δρ. Άντερσον το 2000 καταδεικνύει ότι τα βίαια βιντεοπαιχνίδια μπορεί να είναι περισσότερο επιβλαβή από ότι η βία στα τηλεοπτικά προγράμματα και στις ταινίες, επειδή τα βιντεοπαιχνίδια είναι διαδραστικά, συνεπαίρνουν τον παίκτη και, συνήθως, απαιτούν από αυτόν να ταυτιστεί με τον επιτιθέμενο.
Ο Δρ. Άντερσον και άλλοι ερευνητές εξέτασαν επίσης πώς οι βίαιοι μουσικοί στίχοι επηρεάζουν τα παιδιά και τους ενήλικες. Σε μελέτη του 2003, στην οποία συμμετείχαν φοιτητές, ο Δρ. Άντερσον διαπίστωσε ότι τα τραγούδια με βίαιους στίχους αυξάνουν τις επιθετικές σκέψεις και τα επιθετικά συναισθήματα και η επιρροή αυτή σχετίζεται άμεσα με το βίαιο περιεχόμενο των στίχων. «Ένα σημαντικό συμπέρασμα από αυτήν και άλλες έρευνες σχετικά με τα βίαια μέσα ψυχαγωγίας είναι ότι περιεχόμενο μετράει», λέει ο Δρ. Άντερσον. «Αυτό το μήνυμα είναι σημαντικό για όλους τους καταναλωτές, αλλά κυρίως για τους γονείς των παιδιών και των εφήβων.»
Η σημασία αυτών των ευρημάτων, ατομικά αλλά και σε επίπεδο κοινωνίας, είναι προφανής, αν αναλογιστούμε πόσες ώρες περνούν τα σημερινά παιδιά και οι έφηβοι βλέποντας τηλεόραση και παίζοντας βιντεοπαιχνίδια που εμπεριέχουν βία. Με στατιστικά στοιχεία που έχουν υπολογιστεί για τις Η.Π.Α., το μέσο παιδί στις Η.Π.Α. παρακολουθεί 28 ώρες τηλεόραση την εβδομάδα, έχει δει στην τηλεόραση 8.000 δολοφονίες μέχρι να τελειώσει το δημοτικό σχολείο και, το χειρότερο, τις περισσότερες φορές, οι δολοφόνοι παρουσιάζονται να διαφεύγουν τις συνέπειες των πράξεων τους (75 στις 100 φορές), και να μην δείχνουν μεταμέλεια και υπευθυνότητα για αυτές. Η έκθεση σε αυτού του είδους την τηλεοπτική βία, μπορεί να κάνει ορισμένα παιδιά αναίσθητα στην βαρβαρότητα και στην επιθετικότητα, και άλλα, φοβισμένα που ζουν σε μια τέτοια επικίνδυνη κοινωνία.
Νομίζετε ότι τα αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα είναι πολύ διαφορετικά; Όχι και τόσο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έδωσε η GB Nielsen Media Research στη δημοσιότητα για την περίοδο 2011-2012, οι Έλληνες ξοδεύουν ημερησίως, τέσσερις ώρες και 26 λεπτά μπροστά στην τηλεόραση, ενώ τα παιδιά ηλικίας 4 έως 14 ετών παρακολουθούν τηλεόραση για 126 λεπτά ημερησίως κατά μέσο όρο.
Ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νέστωρ Ε. Κουράκης, σε κείμενο του με θέμα «Το Έγκλημα στην Ελλάδα Σήμερα» (2006) επισημαίνει: «Τρίτος μη δομικός παράγοντας (που συντελεί στην αύξηση της εγκληματικότητας και την ποιοτική της διαφοροποίηση) είναι, τέλος, η επίδραση που ασκεί, ιδίως από τις αρχές της δεκαετίας ’90 στην Ελλάδα, η τηλεόραση. Η δυσμενής αυτή επίδραση της τηλεόρασης στην εγκληματικότητα οφείλεται όχι μόνο στη συνεχή σφυροκόπηση του κοινού με θέματα βίας (είτε με τηλεταινίες βίαιου περιεχομένου, είτε και μέσω των δελτίων ειδήσεων, όπου υπερτονίζονται εγκλήματα, βομβιστικές επιθέσεις και πολεμικές συρράξεις), αλλά επίσης, γενικότερα, με την καλλιέργεια ενός πνεύματος καταναλωτισμού και εύκολης ζωής, που παρωθεί στην προαναφερθείσα «εγκληματικότητα της ευμάρειας».»
Σήμερα, τόσο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όσο και τα βιντεοπαιχνίδια ή τα παιχνίδια στο διαδίκτυο, είναι μέρος της ζωής μας και της ζωής των παιδιών μας, και η προσπάθεια να τα αποφύγουμε εντελώς, θα ήταν ίσως ένα ακραίο μέτρο. Ας κρατήσουμε όμως την παρατήρηση του Δρ. Άντερσον ότι «το περιεχόμενο μετράει». Εμείς θα προσθέσουμε: και η ποσότητα μετράει – παν μέτρον άριστον!
Πηγή: letsfamily.gr
