Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου εξηγεί ποια είναι τα αίτια και γιατί οι γονείς δεν πρέπει να πιέζουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι

Σε έναν κόσμο φτιαγμένο για δεξιόχειρες, θα ήταν άδικο να πούμε ότι οι αριστερόχειρες δεν αντιμετωπίζουν ακόμα και σήμερα -αν και σε μικρότερο βαθμό- πρακτικές δυσκολίες στην καθημερινότητά τους. Είναι όμως και άξιο θαυμασμού πώς από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνουν να προσαρμόζονται σε όλες τις δεξιόχειρες δραστηριότητες που είναι φτιαγμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού.

Από τη χρήση του ψαλιδιού, το άνοιγμα της κονσέρβας, το κούμπωμα του πουκάμισου, τη γραφή, τη χρήση μηχανών που οι περισσότερες προορίζονται για δεξιόχειρες κ.λπ., ο μικρός αριστερόχειρας προσπαθεί να αντεπεξέλθει σε αυτό που παλιότερα θεωρούνταν κοινωνικό στίγμα, με χαρακτηρισμούς του τύπου «ζερβοκουτάλας», «άγαρμπος», «αδέξιος».

Πώς δημιουργείται η αριστεροχειρία;

Τα αίτια της αριστεροχειρίας είναι γονιδιακά. Στους αριστερόχειρες ο δεξιός λοβός του εγκεφάλου υπερισχύει έναντι του αριστερού. Αυτό συμβαίνει γιατί το σώμα μας δέχεται εντολές από τον εγκέφαλο χιαστί. Το δεξί ημισφαίριο στέλνει εντολές στο αριστερό μέρος του σώματος, ενώ το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου στο δεξί μέρος του σώματος. Η επικράτηση της μιας ή της άλλης πλευράς του σώματος στο μικρό παιδί λέγεται πλευρίωση.

Η αριστεροχειρία, επομένως, οφείλεται στην ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου τους και τη συναντάμε περισσότερο στους άντρες και λιγότερο στις γυναίκες. Ετσι, οι αριστερόχειρες -ως γενετικά προσχεδιασμένοι- προτιμούν να χρησιμοποιούν το αριστερό χέρι για δραστηριότητες όπως το να πιάσουν κάτι, να δείξουν, να γράψουν και το αριστερό πόδι για να αρχίσουν να περπατάνε, να τρέχουν, να κλωτσούν. Το αριστερό μάτι μπορεί επίσης να είναι το κυρίαρχο μάτι τους, αν και η προτίμηση ενός αριστερόχειρα δεν σημαίνει την αποκλειστική του προτίμηση για τη χρήση του αριστερού ποδιού ή ματιού του.

Πότε γίνεται η πλευρίωση ενός παιδιού;

Η διαπίστωση για το αν ένα παιδί γίνει δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας δεν είναι πάντα εύκολη από την αρχή. Στη βρεφική και πρώτη νηπιακή ηλικία το παιδί χρησιμοποιεί εξίσου τα δυο του χέρια. Συνήθως στην ηλικία των 3 ετών, όπου γίνονται πιο επιδέξια, δείχνει να υπάρχει σαφής προτίμηση προς την κυρίαρχη πλευρά του σώματός τους, οπότε και εδραιώνεται η πλευρίωσή τους. Αρκετά παιδιά, όμως, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν και τα δύο, μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών, όταν δηλαδή αρχίζουν να γράφουν. Ενα μικρό ποσοστό θα γίνει αμφιδέξιο, θα χρησιμοποιεί δηλαδή εξίσου καλά και τα δύο χέρια.

Πρέπει να υποχρεώνουμε έναν αριστερόχειρα να χρησιμοποιεί το δεξί του χέρι;

Δεν υπάρχει καλό και κακό χέρι και είναι ολέθριο να αναγκάζουμε ένα μικρό παιδί να γράφει με το δεξί του χέρι. Η πίεση που ασκούνταν στα παλιά χρόνια, τόσο από τους γονείς όσο και από τους εκπαιδευτικούς -η λεγόμενη καταπιεσμένη αριστεροχειρία-, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία προβλημάτων τόσο σε επίπεδο μαθησιακό στο σχολείο όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό, αφού οι αριστερόχειρες αισθάνονταν καταπιεσμένοι, ανεπαρκείς και διαφορετικοί.  Η σύγχυση των εγκεφαλικών λειτουργιών, δηλαδή να μετατοπίσει το κέντρο του λόγου και της κίνησής του, που στον αριστερόχειρα αντιπροσωπεύεται από το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, προς το αριστερό ημισφαίριο- είναι και καταστροφική και άδικη.

Ποιες είναι οι κλίσεις και τα ταλέντα τους;

Για κάποιους λόγους που δεν έχουν διευκρινιστεί, οι αριστερόχειρες είναι πολύ καλοί στις αθλητικές δραστηριότητες, έχουν ισχυρή μνήμη, πρακτική σκέψη, κατασκευαστική ικανότητα και καλλιτεχνικές τάσεις.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε;

Το γραφικό μας σύστημα είναι διαμορφωμένο για τους δεξιόχειρες. Το παιδί που χρησιμοποιεί το δεξί του χέρι βλέπει τα γράμματα που γράφει, ενώ ο αριστερόχειρας δεν τα βλέπει γιατί τα καλύπτει με το χέρι του, με αποτέλεσμα να κρατά το μολύβι με λάθος τρόπο. Ετσι ο γραφικός του χαρακτήρας είναι άσχημος, αδέξιος και πολλές φορές γίνεται εξαιρετικά κακογράφος.

– Βοηθήστε το να κρατήσει σωστά το μολύβι με το βοήθημα που ενισχύει την τριποδική λαβή, γυρίστε του το χαρτί έτσι ώστε να είναι παράλληλο με τον πήχη του και δώστε του ένα μαξιλάρι να το βάζει στην καρέκλα του, να κάθεται πιο ψηλά και να βλέπει τι γράφει!
– Εάν κάθεται μαζί με κάποιον άλλον στο θρανίο, βεβαιωθείτε ότι κάθεται αριστερά για να μην τον ενοχλεί ο αγκώνας του συμμαθητή του που γράφει με το δεξί του χέρι. Ετσι, θα βελτιωθεί και ο γραφικός του χαρακτήρας.
– Σταθείτε μπροστά του όταν του δείχνετε μια δραστηριότητα (να κόβει με το ψαλίδι, να δένει τα κορδόνια του, να τραβάει γραμμές με τον χάρακα, να τρώει με το μαχαιροπίρουνο).
– Ενθαρρύνεται την αριστερά προς δεξιά κατεύθυνση όταν διδάσκετε την ανάγνωση.
– Προμηθευτείτε ειδικά βοηθήματα-προϊόντα για αριστερόχειρες που υπάρχουν στο εμπόριο, από μια πολύ χρήσιμη ιστοσελίδα www.aristeroxeiras.gr (όπως ειδικά ψαλίδια, λαβές για πιάσιμο του μολυβιού κ.λπ.), τα οποία διευκολύνουν την καθημερινότητά του.
– Σεβαστείτε τη διαφορετικότητά του, είναι απολύτως φυσιολογική! Μιλήστε του για διάσημους αριστερόχειρες όπως ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Φιντέλ Κάστρο, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Μικελάντζελο, ο Πάμπλο Πικάσο, αλλά και η Αντζελίνα Τζολί, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, ο Μπιορν Μποργκ και φυσικά ο δικός μας Θεόφιλος.

Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr

Πηγή: protothema.gr